Dört temel metodu vardır.Sismik, Elektrik, Gravite ve Manyetik;
SİSMİK:
Doğal ya da yapay enerji kaynağında oluşan enerjinin farklı ortamlarda farklı hızlarla yayındığı prensibinden hareket eder.Bu yüzden uygulanması gereken kanunlar ve kurallar Snell Kanunlarıdır.
Sismik dalgaların yansıma ve kırılmalarından yararlanarak yer altı tabakalarının derinlik ve eğimini belirler.Kullanılan fizik parametre, hızdır. Sismik ve Sismolojide kullanılan dalgalar hacim ve yüzey dalgaları olarak ikiye ayrılır. Hacim dalgaları P ve S dalgalarıdır.Sismikte bu dalgalar ve özellikle, daha hızlı olduğu ve önce geldiği için, P dalgaları kullanılır.
Sismik metodun alt metodlarını da dört ana grupta toplayabiliriz.
1-Direkt Dalga Yöntemleri
2-Kırılma (Refraction) Yöntemi
3-Yansıma (Reflection) Yöntemi
4-Deprem Sismolojisi
Temel araştırmalarında jeolojik sorunları çözmek ve kayaçları genel olarak değerlendirmek amacıyla, jeolojik araştırmalarla içiçe uygulanan jeofizik araştırmalar, yakın geçmişten bu yana inşaat mühendisliğinin çeşitli alanlarında ve özellikle baraj, tünel, otoyol, termik ve nükleer santral, köprü gibi büyük mühendislik yapılarının temel araştırmalarında yoğun olarak uygulanmaktadır. Bu tür yapıların yer seçim ve proje çalışmalarında yapının oturtulmasının düşünüldüğü zeminin fiziksel parametrelerinin bilinmesinde zorunluluk olduğundan, bu amaca yönelik çeşitli jeofizik teknik ve yöntemler geliştirilmiş ve geliştirilmektedir.
ELEKTRİK:
Bütün kayaçların elektriği iletmesi, elektronik (metalik) veya iyonik iletkenlik ile olur. Pirit, Galenit, Magnetit ve benzerlerinde elektrik akımının iletilmesi metalik iletkenlikle, yani iletken bünyesindeki serbest elektronlarla olur.Ancak mineral kapsaması kayaçların tüm özelliklerini belirtmez. Özellikle sedimanter kayaçlar porozlu bir yapıya sahiptir.Bu porozlar kısmen veya tüm olarak, içerisinde eriyikler bulunan su ile doludur. Suyun bünyesindeki bu tuz iyonları, kayaçlarda elektriğin iletilmesinde etkin rol oynarlar.Elektriğin iyonlarla iletildiği bu gibi durumlarda “iyonik iletkenlik” söz konusudur.Elektrik yöntemler doğal kaynaklı ve yapay kaynaklı yöntemler olmak üzere ikiye ayrılır..
Yapay kaynaklı yöntemler IP,Düşey Elektrik Sondaj (DES) ve yatay profil yöntemidir.
IP ölçümlerinin amacı, bir elektrod yerleşimi için geniş frekans bölgesinde yeraltının elektrik yanıtını saptamaktır.
DES yöntemi, yüzeyden yapılan gerilim ölçümleriyle yeraltı katmanlarının derinlik ve özdirenç değerlerinin saptanmasıdır.Bu amaç için yeryüzüne iki noktadan elektrik alan uygulanır ve diğer iki nokta arasında gerilim farkı ölçülür.
GRAVİTE:
Gravite yönteminde yerçekimi ivmesi (g) ölçülür.Yeraltındaki cisimlerde yoğunluk farkı varsa gravite ivmesi değişir.Gravite ölçümleri 4 amaç için yapılır.
1-Yerin gravitasyon alanındaki değişimlerin incelenmesi
2-Ölçümlerden elde edilen sonuçların yeraltı durumunu saptamaya yönelik çalışmalar
3-Haberleşme amacıyla yerçekimi ivmesinin ölçülmesi
4-Askeri amaçlar
Gravite ölçümleri mutlak gravite ve bağıl gravite ölçümleri olarak iki tür alınır.Gravite ölçümleri alındıktan sonra çeçitli düzeltmeler yapılarak ölçümlerden istenmeyen etkiler giderilir.
MANYETİK:
Cismin anomali verebilmesi için mıknatıslanma göstermesi gerekmektedir.Bazı durumlarda cisimlerin kalıcı mıknatıslanmaları vardır.Bu durumda cismin mıknatıslanma verebilmesi için harici kuvvete ihtiyaç yoktur.Kayaçlardaki mıknatıslanma kayacın içinde bulunan manyetit minarelinin varlığına bağlıdır.Kayaçlardaki mıknatıslanmaya iki yönden bakmak gerekir.
1-İndüksiyonla kazanılmış mıknatıslanma
2-Kalıntı mıknatıslanma
Manyetik yöntemde kalıcı mıknatıslanma aranır.Bu yöntem
petrol havzalarının bulunmasında kullanılır.Petrolün bulunduğu kayacın belirlenmesinde yardımcı olur.
Gravite ve Manyetik yöntemler birer potansiyel yöntemdir.Yanal yoğunluk değişimlerine duyarlıdır.Düşey ayrımlılık düşüktür.Olası basenleri ve büyük fayları saptamaya yardımcı olur.Ayrıca temel yayılımı ve sediman kalınlığının saptanmasında ,volkanik aktiviteli alanların sınırlandırılmasında ve volkanik bacaların saptanmasında kullanılır.
Sismik yönteme yardımcı yöntemdir.Bu yöntemler sismik yöntemin çalışmadığı yerlerde azami katkı sağlar.
|